آموزش بورس به زبان ساده برای افراد مبتدی
همه افراد جامعه ما بورس را نمی شناسند و با نحوه سرمایه گذاری در آن و فوایدش آشنا نیستند. این در حالی است که آشنایی با بورس و فعالیت در آن می تواند در زندگی اقتصادی مردم موثر باشد. تا همین چند سال پیش بیشتر مردم پس انداز های خود را فقط در بانک ها نگهداری می کردند و با راه های دیگر سرمایه گذاری آشنایی نداشتند. اما امروزه بسیار شنیده می شود که راه های دیگری هم برای استفاده از پس اندازها وجود دارد و آن مورد این است که یک فرد عادی مثل من و شما می تواند در مالکیت واحدهای تولیدی و تجاری بزرگ مشارکت نماید و از نتایج مشارکت و سرمایه گذاری خود به سادگی بهره مند شود.
اما به راستی چگونه ممکن است که یک فرد عادی با سرمایه اندک در سرمایه گذاری های بزرگی شریک شود در حالی که نه شرکای خود را می شناسد و نه امکان کسب اطلاع از نحوه فعایت, میزان هزینه ها , درآمدها و . . . دارد.گذشته از این, اصلا چنین کسی چگونه می تواند از حساب و دخل و خرج این مرکز تولیدی که در آن مشارکت کرده است آپاهی پیدا کند ؟برای پاسخ به این سوال باید گفت که : بورس امکان هر آنچه را که برای سرمایه گذاری و مشارکت در این مراکز لازم است را فراهم آورده و علاوه بر نطارت دقیق بر فعالیت های این مراکز,مطابق قانون مدافع حقوق سرمایه گذاران است.
در این مقاله سعی شده است که شما دوستان و همراهان عزیز با ساز و کارهای قانونی بورس آشنا شده و با توضیحات ساده در مورد فعالیت های مختلف آن ,از جمله نحوه خرید و فروش , راه های مختلف سرمایه گذاری ,فواید سرمایه گذاری و . . . آگاهی پیدا کند و اطلاعات اساسی و اولیه مورد نیاز خود را کسب کند.
تاریخچه بورس
اندیشه ایجاد بورس زمانی شکل گرفت که عده ای از بازرگانان اروپایی از فعالیت های تجاری خود ضرر کردند,بنابراین به فکر راه حلی افتادند تا به وسیله آن بتوانند جلوی این ضرر را بگیرند و یا آن را به حداقل برسانند.نتیجه آن شد که تعدادی از بازرگانان عده ای را در فعالیت های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی را با آنها تقسیم کنند.این تجربه موفقیت آمیز بود چون به تدریج هر تاجری سعی می کرد تا فعالیت تجاری خود را با این روش ادامه دهد ,به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود.
رفته رفته این تجربه قانون مند شد و به شرکت های سهامی تبدیل گردید. اولین تجربه مربوط به تشکیل یک شرکت سهامی در کشور روسیه بود که در سال 1353 میلادی تصمیم گرفت کالایی را بدون این که آفریقا را دور بزند ,از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ببرد و این کاری بود که احتمال ضرر در آن بیشتر بود. برای انجام این کار عده ای از تجار سرمایه لازم را تامین کردند و هر کس به نسبت سرمایه خود در سود و زیان شرکت شریک شد و این کار با موفقیت صورت گرفت.
بعد ها باگسترش مبادلات در اروپا به سرمایه های زیادتر و شرکای بیشتری نیاز شد . برای این کار نیاز به مراکزی بود تا بتوان بین سرمیه گذاران و سرمایه پذیران رابطه برقرا کرد. چنین مراکزی تاسیس شدند و بورس نام گرفتند. اولین بورس دنیا در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروز اکثر کشورهای جهان دارای بورس هستند . در ایران نیز در سال 1345 قانون تشکیل بورس به تصویب رسید و از 15 بهمن ماه سال 1346 آغاز به کار کرد.
بورس چیست ؟
برای شناخت بورس و آشنایی بیشتر با آن بهتر است از بازار و تعریف آن شروع کنیم . در یک تعریف ساده می توان گفت که بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می گیرد؛ و ساده تر این است که بگوییم هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله ای صورت پذیرد بازار تشکیل شده است.این شرای طمی تواند مکانی خاص باشد یا شبکه ای ارتباطی مثل اینترنت.
در بازارها به طور کلی دو نوع دارایی یعنی دارایی های واقعی و دارایی های مالی , مورد معامله قرار می گیرند.
دارایی های واقعی همان دارایی های فیزیکی هستند مثل زمین , ساختمان و انواع کالا مانند ماشین , لوازم خانگی و . . . .اما دارایی های مالی دارایی های کاغذی یا بهتر بگوییم اسنادی هستند, مثل سهام و اوراق مشارکت. بورس بازار ی است که در آن دارایی های مختلف مورد معامله قرار می گیرد. از این رو انواع بورس را می توان به سه دسته کلی بورس کالا , بورس ارز و بورس اوراق بهادار طبقه بندی کرد.
1- بورس کالا:
بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت می گیرد و به طور منظم فعال است بورس کالا نام دارد. در بورس کالا معمولا مواد خام و اولیه مورد معامله قرار می گیرد. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می گیرد نام گذاری می کنند. مثل بورس نفت و بورس گندم.
2- بورس ارز:
در بورس ارز همان طور که از نام آن مشخص است , کار خرید و فروش پول های خارجی انجام می گیرد. این بورس در کشور ما فعال نیست ولی در کشورهای پیشرفته فعالیت بسیار چشم گیر و گسترده ای دارد که به عنوان بازار فارکس شناخته می شود که در حال حاضر بزرگ ترین بازار مالی دنیا نیز می باشد. در این زمینه توصیه می کنیم که مینی دوره آموزش فارکس برای افراد مبتدی که توسط مهندس قنبری در دو ساعت تهیه شده را حتما مطالعه بفرمایید.
3- بورس اوراق بهادار :
در بورس اوراق بهادار دارایی های مالی از قبیل سهام,اوراق مشارکت و . . . مورد معامله قرار می گیرد. در ایران به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به طور رسمی در محل معینی تشکیل می شود بورس اوراق بهادار می گویند ولی ما برای اختصار آن را بورس می گوییم.
بورس اوراق بهادار چه می کند؟
کار اصلی بورس اوراق بهادار این است که زمینه ای فراهم می آورد که دو گروه از مردم به طور قانونی در یک فعالیت اقتصادی شریک و علاوه بر تامین نیازهای یکدیگر از منفعت و سود این فعالیت بهره مند شوند.این دو گروه سرمایه گذاران و سرمایه پذیران می باشند.
اصولا در یک تقسیم بندی ساده افراد جامعه را میتوان به دو گروه تقسیم کرد؛یک گروه کسانی که پول,سرمایه یا پس انداز دارند اما به هر علتی نمی توانند با آن کار کنند و گروه دوم کسانی که توانایی انجام فعالیت اقتصادی دارند اما سرمایه و پول کافی ندارند.این دو گروه علاوه بر این که یکدیگر را نمی شناسند و تعداد آنها نیز کم نیست دارای ویژگی های مختلفی هستند. به عنوان مثال, همه سرمایه گذاران به یک اندازه پس انداز ندارند.برخی دارای مبالغ کم و برخی صاحب مبالغ کلان می باشند. سلیقه این افراد برای سرمایه گذاری متفاوت است.مثلا عده ای تمایل به سود کم در کوتاه مدت دارند و عده ای به دنبال سود بیشتر ولی در دراز مدت اند و ده ها ویژگی دیگر.
سرمایه پذیران نیز از ویژگی های مختلف برخوردارند,برای مثال هر گروه در زمینه خاصی سرمایه گذاری می کنند, با توجه به نوع فعالیت شان سودهای متفاوتی پرداخت می کنند,در اداره مراکز تولیدی خود سلیقه و سیاست متفاوتی دارند و . . . حال با این همه ویژگی های متفاوت چگونه می توان بین این دو گروه رابطه برقرار کرد تا همه آن ها ضمن قبول شرایط یکدیگر حاضر به شراکت شوند ؟ یکی از کارهای اساسی بورس همین است که با ایجاد یک فضای مناسب و قانونمند زمینه ای را فراهم آورد تا از طریق آن برآوردن تمامی خواسته های قانونی طرفین با حفظ حقوق آن ها میسر شود.
بورس یک مشکل بسیار بزرگ دیگر را نیز حل کرده است,به طوری که می توان ادعا کرد حل این مشکل باعث گسترش سرمایه گذاری و در نتیجه توسعه یافتگی و پیشرفت سریع تر کشورهای جهان شده است.آن مشکل این است که اگر افراد مختلفی که با سرمایه های متفاوت وارد بورس شده و در فعالیت های اقتصادی بزرگ شریک می شوند بخواهند در هر زمان که تصمیم بگیرند سهم و سرمایه خود را به قیمت مناسب بفروشند, باید چه کار کنند ؟ به عنوان مثال اگر فردی 100 سهم از 125 میلیون سهم یک کارخانه سیمان را دارا باشد و تصمیم بگیرد آن را همین امروز بفروشد چگونه می تواند قیمت سهام خود را مشخص کند ؟ چقدر زمان ,چه تعداد افراد و چقدر هزینه برای این کار لازم است ؟و . . .
بورس این مشکل را حل کرده و ساز و کاری را طراحی کرده است که هر فرد با هر میزان سهم,در روز تصمیم به فروش سهامش بگیرد وبتواند از قیمت سهام خود آگاه شود و یا حتی اگر تصمیم به فروش نداشته باشد قیمت روز سهام خود را بداند.
قیمت سهام در بورس چگونه مشخص می شود؟
نظام قیمت گذاری در بورس به گونه ای طراحی شده است که هیچ کس نمی تواند در قیمت گذاری دخالت کند؛به این ترتیب که در بورس افراد نمی توانند شخصا اقدام به خرید و فروش سهام کنند و این کار باید از طریق کارگزاری های بورس و کارگزاران آن انجام شود. کارگزاران افرادی هستند که تحت نظارت سازمان بورس فعالیت می کنند.
ورود به بورس بدین صورت هست که چه فروشندگان و چه خریداران سهام در اولین قدم تقاضای خود را به کارگزاران بورس تحویل می دهند. کارگزاران هر روز به جز روزهای پنج شنبه و ایام تعطیل رسمی از ساعت 9 صبح تا 12:30 طهر در تالار بورس حاضر شده و تمامی تقاضاهای خرید و فروش را وارد سیستم معاملات می کنند.(لازم به ذکر است که در چند سال اخیر این روند به شکل کاملا آنلاین و برخط انجام می شود)پس از وارد شدن لیست قیمت ها در سیستم معاملات تقاضاها در دو صف خرید و صف فروش بر اساس قیمت و زمان ورود,اولویت بندی می شوند. این سیستم به گونه ای طراحی شده است که قیمت هایی را که برای فروش ارزان تر هست و تقاضاهایی خریدی که قیمت بالاتری دارند در ردیف ائل صف قرار می دهد.بدین ترتیب هر کس که به ارزان ترین قیمت بفروشد در صف اول فروش و هر کس که به گران ترین قیمت بخرد در صف اول خرید قرار می گیرد و بنابراین قبل از دیگران معامله خواهد کرد. البته در صورتی که دو تقاضا با یک قیمت وارد سیستم شود سیستم اولویت را به تقاضایی می دهد که زودتر وارد سیستم شده باشد. این عملکرد سیستم بیانگر آن است که روند معاملات و قیمت سهام بر اساس عرضع و تقاضا مشخص می شود و امکان دخالت افراد در آن وجود ندارد.
چرا در بورس سرمایه گذاری کنیم ؟
سرمایه گذاران در هر کجا که سرمایه گذاری می کنند علاوه بر این که به دنبال کسب سود هستند,در انتخاب نوع سرمایه گذاری نیز به دنبال جایی می گردند که سود بیشتری بدهد,مورد اطمینان و قانونی باشد,هر زمان که بخواهند بتوانند سرمایه گذاری خود را نقد کنند و . . . برخی نیز علاوه بر این موارد معیار های متعالی تری دارند. به عنوان مثال به دنبال سرمایه گذاری در کاری هستند که علاوه بر خودشان , جامعه نیز از آن بهره مند شود. مثلا ایجا اشتغال کنند و . . . بورس از جمله مراکزی است که جمیع این ویژگی ها را داراست. پس سرمایه گذاری در بورس نه تنها برای سرمایه گذاران و سرمایه پذیران سودمند است بلکه برای کل جامعه نیز فواید قابل توجهی دارد.
فواید بورس برای سرمایه گذاران
1. 1 درآمد
